Tornalamada Doğru Kesici Takım Nasıl Seçilir?

• 10.01.2024

Tornalama işlemi, metal işleme sektöründe kritik bir rol oynar ve doğru kesici takım seçimi, bu sürecin başarısında büyük önem taşır. Kesici takımın seçimi, işlenecek malzemenin türü, kesme hızı, takımın malzeme özellikleri ve işlemin gerektirdiği hassasiyet gibi birçok faktöre bağlıdır. Yüksek hız çeliği (HSS) takımlar, genel amaçlı kullanımlar için idealken, karbür takımlar daha sert malzemeler ve yüksek kesme hızları için tercih edilir. Seramik ve elmas gibi daha gelişmiş malzemeler ise, özellikle yüksek sıcaklıkta çalışma ve aşırı aşınma koşullarında üstün performans gösterir.

İşlenecek parçanın boyutu ve şekli de takım seçimini etkileyen önemli faktörlerdendir. Küçük veya karmaşık parçaların işlenmesi için daha ince ve hassas uçlar gereklidir. Büyük ve ağır iş parçaları için ise daha sağlam ve dayanıklı takımlar tercih edilir. Ayrıca, işleme türüne göre de (yüzey işleme, profil kesme, delik açma vb.) farklı takım tipleri seçilmelidir. Her işlem türü, takımın şekli ve boyutları açısından farklı gereksinimler ortaya koyar.

Son olarak, takımın dayanıklılığı ve kesme verimliliği de göz önünde bulundurulmalıdır. Daha uzun takım ömrü ve daha az takım değişimi, işleme sürecinin verimliliğini artırır ve maliyetleri düşürür. Ayrıca, kesme hızı ve ilerleme oranı gibi işlem parametreleri, seçilen takımın performansını doğrudan etkiler. Bu faktörlerin doğru bir şekilde dengelenmesi, yüksek kaliteli işleme sonuçları ve maliyet etkinliği sağlar. Tüm bu hususlar, tornalamada doğru kesici takımın seçilmesi sürecinin kritik bileşenleridir ve dikkatli bir değerlendirme gerektirir.

Tornalama İşlemi ve Kesici Takımın Önemi

Tornalamanın Temel Prensipleri

Tornalama işlemi, metal işleme sektöründe en yaygın kullanılan yöntemlerden biridir. Bu işlem, genellikle döner bir iş parçasına, sabit bir kesici takım uygulayarak gerçekleştirilir. İş parçası, torna tezgahının çenesine monte edilir ve yüksek hızda döndürülürken, kesici takım malzemeden istenilen şekli ve boyutu kazımak için kullanılır. Tornalama, çeşitli yüzey işlemleri, kesitlerin oluşturulması, delik açma ve diş açma gibi bir dizi işlemi içerir. İşlemin başarısı, iş parçasının dönüş hızı, ilerleme hızı, kesme derinliği ve kullanılan takımın niteliklerine bağlıdır.

Kesici Takım Seçiminin Önemi ve Etkileri

Kesici takım seçimi, tornalama işleminin kalitesini ve verimliliğini doğrudan etkileyen bir faktördür. Doğru kesici takım, işleme süresini kısaltabilir, yüzey kalitesini artırabilir ve takımın ömrünü uzatabilir. Yanlış bir takım seçimi ise, yetersiz yüzey kalitesine, malzeme israfına, aşırı takım yıpranmasına ve hatta iş güvenliği sorunlarına yol açabilir. Kesici takım seçiminde dikkate alınması gereken başlıca faktörler; işlenecek malzemenin türü, iş parçasının boyutu ve şekli, istenen yüzey kalitesi ve toleranslar, kesme hızı ve işleme türüdür. Örneğin, sertleştirilmiş çelikler ve alaşımlar için karbür veya seramik gibi sert malzemelerden yapılmış takımlar tercih edilirken, daha yumuşak metaller için yüksek hız çeliği (HSS) takımlar yeterli olabilir.

Kesici takımın geometrisi de önemlidir. Kesme ucu açısı, kesme kenarı uzunluğu ve kesici kenar sayısı gibi özellikler, işleme sırasında oluşan kuvvetleri, ısıyı ve kesme kalitesini etkiler. Ayrıca, takımın kaplaması ve ısı tedavisi, aşınma direncini ve kesme performansını artırabilir. Tüm bu faktörler, tornalama işleminin verimliliğini ve ekonomisini belirleyen temel unsurlardır. Dolayısıyla, doğru kesici takımın seçilmesi, herhangi bir tornalama işleminin başarısında hayati bir rol oynar.

Malzeme Türüne Göre Kesici Takım Seçimi

Kesici takım seçimi, işlenecek malzemenin türüne göre büyük ölçüde değişiklik gösterir. Her malzeme, belirli kesme özellikleri ve zorlukları ile karakterize edilir ve bu, uygun takım malzemesinin ve geometrisinin seçilmesini gerektirir.

• Çelik ve Alaşımlar: Çelik ve onun alaşımları, genellikle orta ila yüksek sertlikte olup, karbür, seramik veya kaplamalı takımlar kullanılmasını gerektirir. Karbür takımlar, yüksek kesme hızlarında ve sert malzemelerde iyi performans gösterir.
• Yumuşak Metaller (Alüminyum, Pirinç): Yumuşak metaller, genellikle yüksek hız çeliği (HSS) takımlarla işlenebilir. Bu metaller, daha düşük kesme kuvvetleri gerektirdiğinden, takımın daha hızlı ilerlemesine izin verir.
• Sertleştirilmiş ve Isıl İşlem Görmüş Malzemeler: Sertleştirilmiş çelikler ve diğer ısıl işlem görmüş malzemeler için, aşınma direnci yüksek olan seramik veya elmas kaplamalı takımlar tercih edilir.
• Kompozit Malzemeler: Kompozitler gibi özel malzemeler, genellikle özel tasarlanmış takımlar gerektirir. Bu takımlar, malzemenin kırılgan yapısına zarar vermeden kesme işlemini gerçekleştirebilmelidir.

Torna Tezgâhında Kullanılan Kesici Takım Malzemeleri Nelerdir?

Torna tezgahlarında kullanılan kesici takım malzemeleri, işleme ihtiyaçlarına ve işlenen malzemenin türüne bağlı olarak çeşitlilik gösterir. En yaygın kullanılan kesici takım malzemeleri şunlardır:

• Yüksek Hız Çeliği (HSS): Yüksek hız çeliği, uzun yıllardır kullanılan geleneksel bir takım malzemesidir. İyi sertlik ve tokluk özelliklerine sahiptir, özellikle düşük ila orta kesme hızlarında etkilidir. HSS takımlar, karmaşık geometrilere kolayca şekil verilebilir ve genellikle daha düşük maliyetlidirler.
• Karbür: Karbür takımlar, tungsten karbür ve kobaltın sinterlenmesiyle oluşturulur. Yüksek sertlik seviyelerine ve mükemmel aşınma direncine sahiptirler. Bu nedenle, yüksek kesme hızlarında ve sert malzemelerin işlenmesinde tercih edilirler. Ancak, HSS'ye göre daha kırılgan olabilirler.
• Kaplama Karbürler: Karbür takımlar, aşınma direncini ve performansını artırmak için çeşitli kaplamalarla geliştirilebilir. Titanyum nitrit (TiN), titanyum karbonitrit (TiCN), ve alüminyum oksit (Al2O3) gibi kaplamalar yaygın olarak kullanılır.
• Seramik: Seramik takımlar, yüksek sıcaklıkta çalışabilen ve çok sert malzemeleri işleyebilen özelliklere sahiptir. Bu takımlar, özellikle yüksek hızlı kesme uygulamalarında ve sertleştirilmiş çeliklerin işlenmesinde tercih edilir. Ancak, seramik takımların darbelere karşı kırılganlığı yüksektir.
• Elmas (PCD): Polikristalin elmas (PCD), aşırı sertlik ve aşınma direnci sağlar. Alüminyum ve diğer yumuşak metallerin yanı sıra kompozit malzemelerin işlenmesinde kullanılır. Yüksek maliyetleri nedeniyle, özel uygulamalar için tercih edilir.
• Kübik Bor Nitrür (CBN): CBN, sertleştirilmiş çelikler ve dökme demirler gibi çok sert malzemeleri işlemek için kullanılır. Yüksek sıcaklık direnci ve sertliği ile dikkat çeker.

Her bir takım malzemesi, farklı kesme uygulamaları ve işlenecek malzemenin özelliklerine göre özelleştirilmiştir. Bu nedenle, en uygun takım malzemesinin seçimi, işleme sürecinin verimliliği ve sonuçlarının kalitesi üzerinde önemli bir etkiye sahiptir.